Ad Aktarması Nedir, Mecaz-ı Mürsel Ne Demek? ? Ad (İsim) Aktarması Konu Anlatımı Ve Örnekleri
Dilimizde duygu ve düşünceleri daha etkili ifade etmek için kullanılan söz sanatları, anlatımı zenginleştirir ve kalıcı hale getirir. Bu sanatların en dikkat çekicilerinden biri de ad aktarması, bilinen diğer adıyla mecaz-ı mürseltir. Günlük konuşmalardan edebi eserlere kadar pek çok yerde karşımıza çıkan bu sanat, kelimelerin farklı bir anlamda kullanılmasına olanak tanır. Peki, ad aktarması nedir, mecaz-ı mürsel hangi durumlarda kullanılır ve örnekleri nelerdir?
AD AKTARMASI (MECAZ-I MÜRSEL) NEDİR?
Ad aktarması, bir kelimenin gerçek anlamından tamamen kopmadan, kendisiyle ilgili başka bir kavramın yerine kullanılmasıdır. Burada benzetme amacı yoktur; yalnızca ilişki, çağrışım veya yakınlık ilgisi söz konusudur.
Örneğin:
“Sınıf çok gürültülüydü.” → Burada “sınıf” kelimesi, aslında öğrenciler yerine kullanılmıştır.
“Bugün ekmek elden gitti.” → Buradaki “ekmek”, geçim veya rızık anlamında kullanılmıştır.
Bu örneklerde görüldüğü gibi kelimeler, benzetme yapılmadan; parça-bütün, yer-insan, eser-sanatçı gibi ilgiler kurularak kullanılır.
AD AKTARMASI İLE İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR
Ad aktarmasında benzerlik ilişkisi yoktur, bu yönüyle teşbihten (benzetme) ayrılır.
Sözcük, gerçek anlamıyla bağını tamamen kaybetmez.
İlgili olduğu kavram üzerinden farklı bir anlam kazanır.
Edebiyat derslerinde mecaz-ı mürsel olarak da adlandırılır.
MECÂZ-I MÜRSELDE KULLANILAN İLİŞKİ TÜRLERİ
Ad aktarması genellikle belirli ilgiler üzerinden yapılır. Bunlar:
Parça – Bütün İlgisi
“Bütün köy olayı duydu.” → Burada köy, aslında köyde yaşayan insanlar yerine kullanılmıştır.
Yer – İnsan İlgisi
“Bugün okul çok neşeliydi.” → Okul, öğrenciler ve öğretmenler yerine kullanılmıştır.
Eser – Sanatçı İlgisi
“Bugün biraz Orhan Veli okudum.” → Orhan Veli, eserleri yerine kullanılmıştır.
İç – Dış İlgisi
“Tabağı yedim.” → Aslında tabaktaki yemek kastedilmiştir.
Kapsam – İçerik İlgisi
“Bir bardak içtim.” → Bardak değil, bardaktaki su ya da çay kastedilir.
AD AKTARMASI ÖRNEK CÜMLELER
“Bu haberi bütün mahalle duydu.” (Mahalle → insanlar)
“Bugün Mevlana okudum.” (Mevlana → Mevlana’nın eserleri)
“Türkiye, maçı 2-1 kazandı.” (Türkiye → Türk Milli Takımı)
“Sokak sessizliğe bürünmüştü.” (Sokak → orada yaşayan insanlar)
“Kaleminden dökülenler herkesi etkiledi.” (Kalem → yazarın eserleri)
AD AKTARMASI İLE TEŞBİH ARASINDAKİ FARK
Ad aktarması ile teşbih (benzetme) sık sık karıştırılır. Ancak aralarında önemli bir fark vardır:
Teşbihte: Benzerlik ilişkisi vardır.
Ad aktarmasında: Benzerlik değil, yakınlık veya ilgiden kaynaklı bir anlam kayması vardır.
Örneğin:
“Aslan gibi savaşçı.” (Teşbih → benzerlik var.)
“Bugün aslan sahaya çıktı.” (Ad aktarması → Aslan → Galatasaray futbol takımı kastediliyor.)
Tepkiniz ne oldu?
Beğen
0
Beğenmedim
0
Sevdim
0
Eğlenceli
0
Kızgın
0
Üzgün
0
Wow
0
