Betimleyici Anlatım Nedir, Özellikleri Nelerdir? Betimleyici Anlatım Örnekleri
Günlük yaşamda, yazılı ve sözlü anlatımlarda karşımıza çıkan en etkili ifade biçimlerinden biri betimleyici anlatımdır. Bir kişi, nesne ya da mekânı ayrıntılı şekilde tanıtarak okuyucunun zihninde canlı bir resim oluşturan bu anlatım türü, edebiyattan ders kitaplarına kadar pek çok alanda kullanılır. Peki, betimleyici anlatım nedir, hangi özelliklere sahiptir ve örnekleri nelerdir?
BETİMLEYİCİ ANLATIM NEDİR?
Betimleyici anlatım, bir kişi, nesne, mekân ya da doğa olayının okuyucunun zihninde canlanacak şekilde anlatılmasıdır. Burada amaç, sözcüklerle adeta bir resim çizmek ve okuyucunun gözünde ayrıntılı bir görüntü oluşturmaktır. Romanlarda, hikâyelerde, şiirlerde ve gezi yazılarında bu anlatım türüne sıkça rastlanır.
BETİMLEYİCİ ANLATIMIN ÖZELLİKLERİ
Betimleyici anlatımın belirgin özellikleri şunlardır:
Nesneler, mekânlar veya kişiler ayrıntılı şekilde anlatılır.
Okuyucuda görsel bir izlenim bırakılır.
Sıfatlar ve nitelendirici kelimeler yoğun olarak kullanılır.
Daha çok “gözleme dayalı” bir anlatım tarzı vardır.
Sanatsal betimleme (izlenim uyandırma) ve açıklayıcı betimleme (bilgi verme) olmak üzere ikiye ayrılır.
BETİMLEYİCİ ANLATIM TÜRLERİ
Betimleyici anlatım, sözcüklerle bir nesneyi, kişiyi ya da mekânı gözümüzde canlandırmaya yarayan anlatım biçimidir. Bu yöntem, amaca ve kullanım alanına göre dört temel türe ayrılır: Sanatsal betimleme, açıklayıcı betimleme, fizikî betimleme ve ruhsal betimleme.
1. SANATSAL BETİMLEME (TASFİR)
Sanatsal betimleme, okuyucuda duygu ve hayal uyandırmayı amaçlar. Yazar, sözcüklerle bir tablo çizer ve okurun o sahneyi zihninde canlandırmasını sağlar. Daha çok roman, hikâye ve şiir gibi edebî metinlerde görülür.
Örnek:
“Ormanın derinliklerinde kuş sesleri yankılanıyor, sabahın serinliği yaprakların üzerinde ince bir çiy tabakası bırakıyordu.”
2. AÇIKLAYICI BETİMLEME
Açıklayıcı betimleme, bilgi vermeyi hedefler. Kişisel yorum ve duygulardan çok, nesnel gözlemler ön plandadır. Ders kitaplarında, gezi yazılarında ve tanıtıcı metinlerde sıkça kullanılır.
Örnek:
“Kütüphane üç kattan oluşmaktadır. Birinci katta süreli yayınlar, ikinci katta genel koleksiyon, üçüncü katta ise araştırma bölümü yer alır.”
3. FİZİKİ BETİMLEME
Fiziki betimleme, bir kişinin dış görünüşünü ya da bir nesnenin şekilsel özelliklerini aktarmaya yöneliktir. Boy, saç rengi, kıyafet gibi gözle görülebilen ayrıntılar anlatılır.
Örnek:
“Uzun boylu, geniş omuzlu ve ela gözlüydü. Gülümserken sağ yanağında küçük bir gamze beliriyordu.”
4. RUHSAL BETİMLEME (PORTRE)
Ruhsal betimleme, kişinin iç dünyasını, karakterini, huylarını ve psikolojik özelliklerini ön plana çıkarır. Dış görünüş yerine davranışlar ve kişilik yapısı betimlenir.
Örnek:
“Oldukça sabırlı ve anlayışlı biriydi. Kararlarını verirken acele etmez, daima mantığını ön planda tutardı.”
BETİMLEYİCİ ANLATIM ÖRNEKLERİ
“Geniş avlunun ortasında eski taşlarla örülmüş bir kuyu vardı. Kırmızı sardunyalar pencere kenarlarını süslüyor, rüzgârla birlikte hafif hafif salınıyordu.”
“Sınıf, geniş ve aydınlıktı. Tahtanın karşısında düzenli sıralar, yan duvarda ise rengârenk eğitim panoları bulunuyordu.”
Bu örneklerde görüldüğü üzere betimleyici anlatım, okuyucunun zihninde net bir görüntü oluşturmayı başarır.
Tepkiniz ne oldu?
Beğen
0
Beğenmedim
0
Sevdim
0
Eğlenceli
0
Kızgın
0
Üzgün
0
Wow
0
