Gazze’de barışa yeni bir şans...

Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde gerçekleştirilen müzakerelerde İsrail ve Hamas heyetleri arasında anlaşma sağlanırken, bu durum büyük sevince neden oldu.

İlk olarak ABD Başkanı Donald Trump, İsrail ile Hamas’ın, Gazze’de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını, bu anlaşmayla birlikte tüm rehinelerin serbest bırakılacağını ve İsrail’in daha önce belirlenen hatta geri çekileceğini belirtti. Ateşkes sürecine katkı yapan taraflara ve ülkelere de teşekkür eden Trump, “Bu tarihi ve benzeri görülmemiş olayın gerçekleşmesi için bizimle birlikte çalışan Katar, Mısır ve Türkiye’den arabuluculara teşekkür ediyoruz” ifadesine yer verdi. Rehinelerin serbest bırakılmasının “çok önemli” bir gelişme olduğunu vurgulayan Trump, “Rehineler muhtemelen 13 Ekim’de serbest bırakılacak” bilgisini verdi. Ateşkes planının geleceğine ilişkin konuşan Trump, “Bence insanların birbirleriyle iyi geçindiğini ve Gazze’nin yeniden inşa edildiğini göreceksiniz. Çoğunlukla Gazze’nin ele alınması için ‘Barış Konseyi’ adıyla bir konsey oluşturuldu. İnsanlar gözetilecek, bambaşka bir dünya olacak” diye konuştu. Trump, “Bu Gazze’den daha fazlası. Bu Orta Doğu’da barış” değerlendirmesini yaptı.

Rehineler ve mahkumlar

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise ateşkese ilişkin ilk açıklamasında “Tanrı’nın izniyle hepsini geri getireceğiz” ifadesine yer verdi. Netanyahu “Bu, İsrail Devleti için diplomatik bir başarı ve ulusal ve ahlaki bir zaferdir” ifadelerini kullandı. İsrail ordusu da ateşkese varılmasıyla Gazze Şeridi’nde işgal ettiği bazı noktalardan askerlerini kısmen çekmeye hazırlandığını duyurdu. Anlaşmanın imzalanmasından sonraki 24 saat içinde İsrail ordusu bölgeden kısmî çekilmenin ilk aşamasını tamamlayacak.

Hamas’tan yapılan açıklamada da, ateşkes anlaşmasında mutabık kalınan kriterler çerçevesinde esir takasıyla serbest bırakılması planlanan Filistinlilerin listesinin iletildiği belirtildi. Hamas açıklamasında, arabulucu ülkelere teşekkür ederek garantör devletlere anlaşmanın uygulanmasından kaçınması ya da geciktirilmemesine izin vermemeye çağırdı.

Yardımlar başlıyor

Hamas yetkilileri, Mısır’da İsrail ile varılan anlaşma uyarınca ateşkesin ilk beş günü boyunca Gazze Şeridi’ne günde en az 400 kamyon yardım gireceğini, sonraki günlerde bu sayının artırılacağını söyledi. Dün Refah Sınır Kapısı’nın Mısır tarafından kısıtlı sayıda insani yardım yüklü TIR, Gazze’ye giriş yaptı.

Nasıl uygulanacak?

Anlaşma kapsamında önce İsrailli rehineler ve Filistinli mahkumlar serbest bırakılacak. Hamas 20 canlı rehineyi, İsrail ise yaklaşık 2 bin Filistinli tutukluyu serbest bırakacak. Bu aşamada sorun yaşanması beklenmiyor. Ancak Trump’ın planının bir sonraki aşaması, Gazze’nin savaş sonrası yönetimini denetleyecek uluslararası bir kuruluşun kurulmasını öngörüyor. Gazze’yi kimin yöneteceği konusunda tam olarak bir uzlaşma sağlanamadı. Öte yandan İsrail’in Gazze Şeridi’nden çekilme zamanı ve kapsamı, bölgenin savaş sonrası yapısı ve Hamas’ın durumu da belirsizlik içinde.

Hamas lideri: Savaş sona erdi

Hamas’ın Gazze lideri Halil el-Hayya, İsrail ve Hamas arasında varılan ateşkes anlaşması ile ilgili açıklamalarda bulundu. Müzakerelerde Hamas heyetine liderlik eden el-Hayya, savaşın sona ereceğine dair garantiler aldıklarını söyledi. El-Hayya, “Savaşın sona erdiğini ve kalıcı ateşkesin başladığını ilan ediyoruz” ifadelerini kullanarak, “Kardeş arabulucular ve ABD yönetimi, savaşın tamamen sona erdiğini teyit ederek bize güvence verdiler” diye konuştu.

Refah Sınır Kapısı açılacak

Anlaşmanın Refah Sınır Kapısı’nın her iki yönde açılmasını da içerdiğini belirten el-Hayya, şu anda İsrail hapishanelerinde bulunan müebbet hapis cezasına çarptırılmış 250 Filistinli, savaşın başlamasından bu yana tutuklanan bin 700 Filistinli ve İsrail tarafından gözaltına alınan tüm Filistinli kadın ve çocukların serbest bırakılacağını açıkladı.

Trump’a tarihi notu Rubio iletti

ABD Başkanı Donald Trump’ın Mısır’daki İsrail-Hamas görüşmelerinden Gazze planının ilk aşamasıyla ilgili anlaşma kararı çıktığı haberini aldığı anlar canlı görüntülendi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ABD Başkanı’na “Anlaşmayı ilk duyuran siz olabilmeniz için Truth Social’da bir gönderiyi onaylamanız gerekiyor” yazılı bir not iletti. Trump da notta “anlaşmaya çok yakın olduğumuz bilgisi verildi” dedi. Daha sonra da Ortadoğu’ya odaklanması gerektiğini söyleyerek, toplantıyı terk etti. İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un ofisi, ABD Başkanı Trump’ın 12 Ekim pazar günü Kudüs’ü ziyaret edeceğini duyurdu. Trump’ın Knesset’te hitap etmesinin planlandığı aktarılıyor.

Sevinç gösterileri vardı

Gazze’de sağlanan ve yürürlüğe girmesi beklenen ateşkes anlaşmasının duyurulmasının ardından hem Gazze’deki Filistinliler hem de İsrail’deki rehine yakınları sevinç gösterilerinde bulundu.

Söz konusu anlaşma sonrası neler olacak?

* 10 Ekim Cuma: İsrail yargısı önünde resmi itirazların yapılmasına izin verilecek ve İsrail ordusunun sarı hatta çekilmesi tamamlanacak.

* 11 Ekim Cumartesi: 2 günü kapsayacak olan rehine takası süreci başlayacak. İsrail, aralarında 250 müebbet mahkumunun da olduğu 1950 Filistinli mahkumu, Hamas ise hayatta kalan tüm rehineleri serbest bırakacak.

* 12 Ekim Pazar: ABD Başkanı Trump İsrail’e gelecek ve Knesset’te yapacağı konuşmada “Gazze’deki savaşın resmen sonlandırıldığı” duyurulacak.

* 13 Ekim Pazartesi: Gazze Şeridi’nin sınır kapıları tamamen açılacak ve bölgeye yardımlar girecek.

‘Erdoğan harika bir iş çıkardı’

ABD Başkanı Trump, ateşkes konusunda Türkiye’ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teşekkür etti. Trump, “Savaşı sona erdirdik, Türkiye’ye ve Katar’a teşekkür ederim. Erdoğan harika bir iş çıkardı. Şahsen çabaladı ve Hamas ile görüştü” ifadelerini kullandı. Gazze’nin yavaş yavaş yeniden inşa edileceğini belirten Trump, “O bölgedeki bazı ülkeler muazzam bir servete sahip. Ve bu servetin sadece küçük kısmı Gazze için harikalar yaratacaktır. Dün gece Ortadoğu’da önemli bir atılım gerçekleştirdik, insanların asla gerçekleşmeyeceğini söylediği bir şey” diye konuştu. Trump, Gazze’deki savaşı sona erdirdiklerini kaydederek, “Kalan tüm rehinelerin serbest bırakılmasını sağladık ve onlar Pazartesi veya Salı günü serbest bırakılacaklar. Bunun kalıcı barışa yol açacağına inanıyorum” dedi. Trump, Mısır’da düzenlenecek yeni bir imza törenine katılmak da dahil olmak üzere Orta Doğu’ya bir gezi yapmayı planladığını aktardı.

Witkoff ve Kushner kabinede

Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile damadı ve Jared Kushner, İsrail’de kabine toplantısına katıldı. Ayrıca, Witkoff ve Kushner’ın, Netanyahu’nun ülkesindeki güvenlik birimleriyle “Hamas sonrası Gazze’nin yönetimini” görüşeceği toplantıya katılması planlanıyor.

İsrail ateşkesi onayladı

İsrail hükümeti, Gazze konusunda Hamas ile yapılan anlaşmayı onayladı. Anlaşmanın detayları ise şöyle:

* Başkan Trump’ın duyurusunun ardından Gazze Şeridi’ndeki savaş resmen sona ermiş sayılacak. Onayın hemen ardından tüm askerİ operasyonlar, hava saldırıları, topçu atışları ve hedef alma operasyonları dahil, 72 saat boyunca tamamen durdurulacak.

* İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), sınırlara çekilecek. Bu çekilme, onaydan sonraki 24 saat içinde tamamlanacak.

* Hamas anlaşmaya tam olarak uyduğu sürece, İsrail birlikleri çekildikleri bölgelere geri dönmeyecek.

* Çekilmenin ardından insani yardım sevkiyatı derhal başlayacak. Gıda, ilaç ve temel ihtiyaç malzemelerinin tam kapsamlı girişine izin verilecek. Yardım akışı, belirlenen uluslararası plan çerçevesinde yürütülecek.

* Hamas, 72 saat içinde elindeki tüm İsrailli rehineleri hayatta olanlar ve hayatını kaybedenler dahil serbest bırakacak.

* İsrail de belirli sayıda Filistinli mahkumu serbest bırakacak.

* Taraflar arasında bilgi paylaşımı, arabulucular ve Kızılhaç üzerinden yürütülecek.

* Değişim süreci gizlilik ile gerçekleştirilecek.

* Anlaşmanın uygulanmasını denetlemek üzere ABD, Katar, Mısır, Türkiye ve taraflarca belirlenecek diğer ülkelerin temsilcilerinden oluşan bir “görev gücü” kurulacak. Bu yapı, taraflar arasında koordinasyon sağlayacak.

Dünya basını geniş yer verdi

İsrail ile Hamas arasında varılan ateşkes anlaşması, dünya basınında geniş yer buldu. Birçok yayın organı gece gelişen önemli olay sonrasında bütün sayfalarını bu karara ayırdı.

İsrail basını, haberlerinde rehinelerin geri dönmesi maddesine geniş yer verdi. “Jerusalem Post” gazetesi, “Hamas ve İsrail Gazze anlaşmasında anlaştı, İsrail hükümeti anlaşmayı onaylamak için bugün toplanacak” diye yazdı. “Times of Israel” ise, rehinelerin serbest bırakılması için anlaşmaya varılmasını “İsrail ve dünya için harika bir gün” olarak nitelendiren ABD Başkanı Donald Trump’ın açıklamalarına yer verdi.

Amerikan basınının manşetlerinde de, Trump’ın konuya ilişkin açıklamaları vardı. “CNN” televizyonu, “Trump İsrail ve Hamas’ın Gazze anlaşması planını onayladığını duyurdu” dedi, İsrail kaynaklarına dayandırdığı haberinde “Hamas’ın rehinelerin cenazelerini vermeyebileceğini” iddia etti. “New York Times” ise internet sitesinde “İsrail ve Hamas rehine ve tutuklu takası için anlaştı” manşetine yer verirken, “Fox News”, “Hamas Trump’ın 2 Yıllık Savaşı sona erdiren ve rehinelerin geri dönmesini sağlayan planı kabul etti” ifadesini kullandı.

İngiliz “BBC” ise, planın barış umudunu getirdiğini ancak daha çok ayrıntıya ihtiyaç olduğunu belirtti. BBC ayrıca anlaşmanın duyurulmasının ardından Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin sevincini haberine taşıdı.

Dünya liderlerinden Türkiye’ye de teşekkür

İsrail ile Hamas arasında Gazze’de ateşkes planının ilk aşamasının onaylanması, dünyada memnuniyetle karşılandı.

* Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres: BM Genel Sekreter Sözcülüğü üzerinden yaptığı yazılı açıklamada, anlaşmanın duyurulmasını memnuniyetle karşıladığını bildirdi, diplomatik çabalarından dolayı ABD, Katar, Mısır ve Türkiye’yi de takdir ettiğini vurguladı. Guterres, ilgili herkesi anlaşmanın şartlarına tam olarak uymaya çağırırken, “Acılar sona ermelidir” ifadelerini kullandı.

* Avrupa Birliği: AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “X” üzerinden yaptığı açıklamada, bunun önemli bir atılımı temsil ettiğini kaydetti, “Bu, önemli bir diplomatik başarı ve yıkıcı bir savaşı sona erdirmek ve tüm esirleri serbest bırakmak için gerçek bir fırsat” değerlendirmesini yaptı. Kallas, AB’nin, anlaşmanın uygulanmasını desteklemek için elinden geleni yapacağını teyit etti.

* Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: “Rusya, Orta Doğu sorunlarının ancak siyasi ve diplomatik yollarla çözülebileceğine her zaman inandı. Bölgeye huzur getirmeyi amaçlayan her türlü barışçıl çabayı desteklemeye hazırız” dedi.

* Çin: Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında, Gazze’de kapsamlı ve kalıcı bir ateşkesin derhal yürürlüğe girmesi gerektiği belirtilirken, bakanlık sözcüsü, ülkesinin “Filistin’i Filistinlilerin yönetmesi” ilkesini benimsediğini ve iki devletli çözümü desteklediğini teyit etti, iş birliğine hazır olduklarını vurguladı.

* Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron: Söz konusu anlaşmaya varılmasını, esirler, Gazze’deki Filistinliler ve bölge için büyük bir umut olarak niteleyen Macron, tüm taraflara anlaşmanın şartlarına tamamen uyması çağrısında bulundu, “Bu anlaşma, savaşın sonunu ve 2 devletli çözüme dayalı siyasi çözümün açılmasını sağlamalı. Fransa, bu amaca katkı sağlamaya hazır. Öğleden sonra bunu Paris’te uluslararası ortaklarımızla görüşeceğiz” değerlendirmesini yaptı.

* Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “İsrail ile Hamas arasında varılan anlaşmanın ilk adımları cesaret veriyor” ifadesini kullandı, bu adımların esirlere ve ailelerine, Gazze’deki insanlara ve tüm bölgeye umut verdiğini vurguladı.